O Feirion i Dreforys

Cyfuno traddodiadau roc, rap, gwerin a chynghanedd yn blethwaith unigryw Gymreig.

Ar hyd heol hudolus – am ennyd

      dymunaf eich tywys;

   o fro i fro dewch ar frys

   o Feirion i Dreforys.

O Feirion i Dreforys gan Huw Dylan ar gael i’w ffrydio neu ar CD drwy Bandcamp a siopau Cymraeg – nawr!

ADOLYGIADAU

O Feirion… …i Dreforys

“Dros y blynyddoedd bu ganddo droed mewn sawl gwersyll cerddorol, yn werin a roc.  Tybed nad yw’r bardd a’r cerddor dawnus hwn bellach wedi llwyddo i greu arddull newydd ac unigryw iddo ef ei hun?” – Arfon Gwilym (Cylchgrawn Barn – Mehefin 2021)

“If a pint of Guinness had a voice it might well sound like Huw Dylan Owen on this new album – velvety, dark and very sustaining… …[Cau’r Hen Le] Despite its aching feeling of threnody, of lament, it’s a lovely, lovely song, not least when the singer harmonises with himself, two baritone rivers conjoining… …Just as fellow poet and troubadour Twm Morys – who shares a similar voice and flair for versifying – often sings about hares, here Hyw Dylan Owen sings about the beloved bears of his childhood, now removed, now long gone. It’s a good upbeat ending to an album by a natural rover, taking folk music for a walk along new paths, full of beautiful turns and sudden, unexpected vistas.” – Jon Gower (Nation Cymru 13/6/21)

“Diddorol iawn!  13 o draciau amrywiol iawn.  Mae’n amlwg iawn o’r cychwyn cyntaf pa mor bwysig ydy geiriau yn fan hyn.  Mae Huw Dylan yn fardd o fri a waw! Mae ‘na eiriau bendigedig…   Ac am lais sydd ganddo fo.  Mae ganddo fo lais isel melfedaidd, bas.  Llais sy’n perthyn i’r tir rhywsut…   Mae’r amrywiaeth yn eithriadol…  Mae o wedi creu genre hollol newydd yn fan hyn.” – Ann Atkinson (Rhaglen Dewi Llwyd, Radio Cymru 18/7/2021)

“extraordinary debut album… heady mixture of familiar folk tunes interspersed with rock themes, hypnotic Welsh-language poetry, intonation & what he calls: ‘Rap traddodiadol’ – weird, wonderfully raw and very appealing.” – Mik Tems (Folk Wales 22/6/2021)

“Huw Dylan (not a Valleys tribute to his esteemed octogenarian namesake, but an enigmatic character all the same) effectively weaves Welsh poetry, songs, rap, and traditional folk themes to an accompaniment of rock guitars, traditional instruments and harmonies.Dylan’s vocal style and timbre perfectly compliments the material, and the choice of arrangements and accompaniments is eclectic, but fitting throughout.” – Rock n Reel Magazine RnR (Ian Taylor [RnR Vol.2 Issue.88] July August 2021)

“Albwm newydd gan Huw Dylan.  Mae o’n swnio fel Bob Delyn, neu’n Leonard Coheny” – Dyl Mei  (Radio Cymru ar Rhaglen Tudur Owen – 1/5/2021)

“Wow! Licio honna’n fawr iawn. Yn fawr iawn. Yr ail dro I mi wrando arni a mae hi’n well yr ail dro. Disgrifiad o lais fatha jam ar croissant neu fel menyn ar dôst. Neis ‘lly. Rhyw deimlad fel’na.” – Tudur Owen am Cau’r Hen Le (Radio Cymru ar Rhaglen Tudur Owen – 1/5/2021)

“Wedi mwynhau’n fawr.  Wedi ei chynhyrchu yn arbennig o dda. Mae’r wybodaeth sy’n rhan o’r pecyn yn wych. Ewch amdani! A mwynhewch y gwrando!” – Eurig Salisbury (Podlediad Clera Ebrilll 2021)

“Braf gweld y gynghanedd yn cael ei defnyddio mewn ffordd gyffrous!” – Aneirin Karadog (Podlediad Clera Ebrill 2021)

Geiriau’r cerddi/caneuon a Gwybodaeth am Alawon

Cyflafan

Mi welais saethu miloedd

Drwy Hollywood, a’r hwyl oedd

Gweled Indiaid yn gelain,

Miri im gweld marw’r rhain.

Cael mwynhau gweld gynnau gant

Diawlineb yn adloniant,

Gweld pen-plu yn llyfu’r llwch

A’i farw yn ddifyrwch.

Ias a gawn o weld hen sgwô

Ni welwn fam yn wylo

Na gweled loes a galar

Cherokee wedi colli câr.

Cael hwyl iawn gweld celanedd

Heb weld y boen, heb weld y bedd.

Ni y gwyn sydd ddynion gwâr,

Nhw ddi-enaid oedd anwar.

Gwelais heno’n ddigalon

Hen Sioux ar y sgrin yn sôn

Am hafau a dyddiau da

O’i adfyd mewn gwarchodfa.

Heno heb lwyth, heb ei wlad,

Yn brudd heb ei wareiddiad.

– Dafydd Wyn Jones

Uchder Cader Idris – Oferedd Treforys
Alawon Traddodiadol Cymreig a chwaraeir mewn sesiynau gwerin. Cyfrol: “250 Welsh Airs for a Shilling – Davidson’s musical miracles.”

Cau’r Hen Le

Wrth gloi y clwydi ar ddiwedd dydd

A’r machlud yno’n aros

Fe wyr mai hi yw’r olaf prudd

A’r terfyn ddaw’n rhy agos

Diffodd y golau a brwsio’r llawr

Run fath a’i mam o’i blaen

A chofio’n ol at ddyddiau’r wawr

A’r oesau’n ‘mestyn ymlaen.

Mae’n gwybod mai hi yw yr olaf

I gau y drws ynghlo

Dyma’r tro diwethaf i’w llais gael codi’r to

Ac wrth iddi gerdded at yfory

Sy’n edrych mor ddu a llwm

Mae’n deall mai hi oedd yr unig un

I sgwyddo baich mor drwm.

Ni chofir y chwerthin na’r canu nawr

Na’r hwyliau fu yno’n codi

Cymdeithas na all gofio’r wawr

A’r ysbryd wedi torri.

Atgofion braf blynyddoedd hir

Sy’n drwm dan ddigalondid

Rhy wan fu’r ymladd, dyna’r gwir –

Cau dyrnau yw cadernid.

Mae’n teimlo cywilydd, euogrwydd cras,

Croen gwydd ac iasau cryndod,

Y ddolen wnaeth fethu, methiant ei thras

Nid yw am i neb ei hadnabod.

Holai’ chymydog “lle fuest ti

a hithau’n ddydd mor braf?”

A’i chalon yn chwithig ni allai hi

Gyfaddef a’r hanes mor glaf.

Merch

Diwall yw’r dlos fach dawel, – un wylaidd

ei thad eilw’n angel,

Ei halaw’n ddi-daw, gwallt del,

Cernod a gwaedd mewn cornel.

Un waedd yw ei hwyrol weddi, – a’i gras

a dry’n sgrech cyn nosi;

Un rheg yw ei phader hi –

Enaid ag ofn rhieni.

Ei rhieni rydd ‘arweiniad’, – mam hallt

ei melltith a’i phwniad

a dwrn yn anrheg gan dad,

Curo ddengys eu cariad.

 braw daw y ‘cariad briwiau’ – a loes,

Ei chloi mewn cypyrddau

yn gas er y glas gleisiau

yn y gwyll a’r drws ar gau.

Yn y gwyll cenfydd hen gyllell – un fain

Finiog a daw dichell

I agor cnawd ei dagell,

Heb dad-gwae bydd bywyd gwell.

Heb aros, â gwae mae’n ymosod, – lladd

â llafn rydlyd barod;

Heb waedd tad yn peidio bod,

Undydd – diwedd plentyndod.

Diwedd a neb yn deall, – un weddw

gyhoeddus, ond cibddall;

Un amddifad o dad dall,

A diwedd plentyn diwall.

Awyren Bapur

 thithau’n llyfn a glân a hardd

Yn rhwym i drefn disgyrchiant

Cymeraf ennyd i’th godi di

Ar adain llawn gogoniant.

Mwytho’n gain a thylunio crin

A phlygu craidd dy hanfod

Bysedd deheuig am dy ganol di

A glynu gyda ‘nhafod.

Ehed i’r gwynt â d’enaid fry

Wyt frau, cei orffwys fory.

Ar awel braf cei esgyn rhwydd

 gwefr wrth frig entrychion

A throelli yno gerllaw y nef

Ysbrydol fydd d’orwelion.

Rhy fyr yw einioes dalen frau

Rhy hawdd yw rhwyg a malu

Ehed pob cyfle ddaw i’th ran

Cei orffwys pan ddaw yfory.

Ehed i’r gwynt â d’enaid fry

Wyt frau, cei orffwys fory.

Ehed i’r gwynt ar aden rydd

Ar lif a gwres yr awel

Ar wynt cei ffoi rhyw ddydd

Wyt frau, cei orffwys yn dawel.

Mudo

Yn ufudd, rhywsut mae’n cofio – y nyth

Fu’n hin haf cyn mudo

Adref; rhaid yw’r ailgrwydro,

Daw’r gwŷs â brys ‘nôl i’w bro.

Broydd hyfryd ddeil i hudo’i – haden,

Rhaid gadael Soweto

A thrist yw cymryd ei thro

I roi hwyl a ffarwelio.

Ffarwel maith cyn dechrau teithio – esgyn

A phesgi wrth fentro

Yn haid ar fin alltudio,

Llu’n canu ar wifr o’u co’.

Fe gwyd, o’r wifr lle bu’r clwydo yn res,

Ar wib heb betruso

Â’u racet am Foroco,

I dir yr haul aiff ar dro.

Daw’r haul a’i hin i’w blino – a’i horiau

Drwy’r Sahara’n brifo

Yn boeth, mae’n anobeithio

Er deddf ei greddf uwch y gro.

A’i greddf disynnwyr diwyro – i Ffrainc

Aiff ar ras llawn cyffro

Yn fuan, a’i hadfywio

Wna’r traeth, at Gymru y tro.

O bell, yng Nghymru caiff bwyllo – ond twyll

Yw gwneud tŷ dan fondo

A chael hoe, nid dyma’i chlo

Â’i natur ufudd eto…

Cregennan

Alaw draddodiadol ddysgais o’r sesiynau.  Cofnodir yr alaw yn y gyfrol Sesiwn yng Nghymru sydd ar werth YMA.

Llwydwyll Gwareiddiad Llydaw

Yn bendrwm yn ei chwman – ym Min Mor

Ym Mhen March, hen wreigan

Mor hen a’r mor ei hunan

Werthai lês wrth y lan.

Yn ei gweillen ‘roedd gallu – ei llinach,

Deall hen ei theulu;

Hithau’r un fath a’r hyn fu

Yn gweu hanes a gwenu.

Aeth cur i’r plethau cywrain, – hir waedu

Aeth i’r brodwaith mirain,

A’r llaw a bwythai’r lliain

Yn llunio cof mewn llun cain.

Hen wraig drist ar greigiau draw – yn gwarchod

Wrth ei gorchwyl distaw;

Awen ei llwyth yn ei llaw,

Llwydwyll gwareiddiad Llydaw.

Gerallt Lloyd Owen

Gwenllian

(Sempringham 27-8-2020)

Wedi’n Llyw rhaid oedd dwyn y lleiaf,

Ein bwrw, a bwrw y buraf

Yn ei chrud, rhaid oedd dwyn y fwynaf,

Ein gwanu, a gwanu y gwanaf,

Dwyn ein hil, a dwyn ei haf – heb gysur

A dwyn natur y diniweitiaf.

Gorchuddia Fi!

Pan dwi’n sych dwi angen dy ddagrau

I’m dyfrio pan nad oes glaw,

Pan dwi’n oer dwi angen dy heulwen

A’i wenau i gydio’n fy llaw.

Gyda’r gwyll dwi angen dy lusern

I oleuo y llwybr llwm,

Yn y ddawns dwi angen dy rhythm

I’m cynnal a churiad dy ddrwm.

Cer allan a hel myrdd betalau

Yr ardd yn holl liwiau yr haf,

Cadw nhw’n grin tan yr hydref

I greu cwrlid o bersawr braf.

GORCHUDDIA FI!

Yn y gwanwyn dwi angen dy hydref

I liwio prydferthwch ar fyd.

Mae fy ngorffennol i angen d’yfory

A’th ledrith yn gweu swyn ar fy hyd.

Cer allan a hel myrdd betalau

Yr ardd yn holl liwiau yr haf,

Cadw nhw’n grin tan yr hydref

I greu cwrlid o bersawr braf.

GORCHUDDIA FI! COFLEIDIA FI! CARA FI! GORCHUDDIA FI!

Ymdaith Dolgellau

Alaw draddodiadol, gyfansoddwyd gan John Williams o’r Abermo, a ddysgais mewn sesiynau ac sydd i’w gael yng nghasgliad Mary Richards, Darowen, a olygwyd gan Robin Huw Bowen ac sydd ar werth YMA.

Llwybrau

Hen rodle oriau rhadlon – ei harddwch

A gerddais yn gyson,

Un hwiangerdd a gwerddon

Ar ei hyd oedd Wtra’r Fron.

Ei hyd yn y cof redaf – yn ddedwydd,

Yn ddi-hid i’r eithaf,

Popeth fel ddoe ddiwethaf

A phob dydd yn ddydd o haf.

I ddesg fy nyddiau ysgol – ac arswyd

Y gwersi beunyddiol

Caf symud drwy daith hudol,

Af i hen haf adre ’n ôl.

Haf glasoed o naddu coedyn – rhwygo

O’r rhygwellt pob hedyn

A hela blodau melyn,

Canu cân o chwiban chwyn.

Yn hoenus cael chwibanu – alaw nwyf,

Chwilio nyth sy’n celu,

A gwên cofio hen fro gu,

Yn nefoedd heb fyth dyfu.

Nefoedd nas gallaf anghofio – mor fyw

Ac mor fwyn yw’r atgo’,

Yn wenau’n ifanc yno…

Rhai cain yw llwybrau y co’.

Anebrwydd yr ymlwybraf – yma ’nawr

A minnau’n hen, fy ngaeaf

Yn brudd, ond daw coffa braf…

Am rhyw hyd yn chwim rhodiaf.

Eirth

Pan oeddwn i yn blentyn mi ‘roeddwn i’n ofalus

Wrth gerdded hyd y stryd

Wrth gerdded pan yn ifanc osgoi llwyth o graciau

Wrth gerdded hyd y stryd

Rhag ofn i’r eirth ein gweld ni

Mae nhw wedi mynd a’r eirth i gyd,

Mae nhw wedi mynd a f’eirth bach i.

Wrth gamu ar y pafin ceisio osgoi llwyth o graciau

Wrth gerdded hyd y stryd

Neidio hyd y palmant rhag ofn gweld eirth yn deffro

Wrth gerdded hyd y stryd

Rhag ofn i’r eirth ein gweld ni.

Ond wrth imi dyfu fyny newidiodd y bygythiad

Wrth gerdded hyd y stryd

Dwi’n drist ac yn hiraethu ac am i’r eirth ddychwelyd

Wrth gerdded hyd y stryd

Ond wna nhw fyth ddychwelyd…

Recordiad byw o ŵyl Tyrfe Tawe yn Amgueddfa’r Glannau, Abertawe, 2006

Ghazalaw yn Abertawe

Oes yna fyd gwerin i gael i rhywun sy’n ymddiddori yn ardal Abertawe? Wel, a derbyn fy mod wedi teithio unwaith tu hwnt i ffiniau 5 milltir o’r tŷ (i Ddolgellau) bu’r bythefnos ddiwethaf yn bleser o fwynhau Martyn Joseph, Cylch Canu 2, Dick Gaughan, Tecwyn Ifan, sesiwn werin Calan Gaeaf a’r twmpath anffurfiol, sesiwn werin nos Wener sydd i ddod, a heno mae Ghazalaw a Kizzy Crawford yn y Taliesin! Owfyrcil efallai!

Daeth ymhell dros gant a hanner i wrando ar Kizzy Crawford

---

yn y Taliesin. Mae ganddi steil gwylaidd, addfwyn hyfryd tra’n swyno gyda’i cherddoriaeth unigryw. Set dwyieithog oedd hon gydag ychydig yn ormod o Saesneg yn fy marn i. Ond set hyfryd a dwi’n falch iawn o fod wedi cael ei mwynhau heno.

Adolygiad onest nawr felly o Ghazalaw. Doeddwn i ddim eisiau hoffi Ghazalaw. Mae’r syniad o blethu cerddoriaeth Gymraeg ac Wrdaidd yn un ymhonus braidd yn fy nhyb i ac roeddwn i’n wir ddisgwyl cael fy siomi. Ond…

Gwrandewais ar wefan Ghazalaw cyn mynd i’r cyngerdd (gan taw dyna ydoedd) a sylweddoli bod y cyfan yn gweithio yn asiad perffaith ryfeddol. Sut allai hynny fod?

Roedd seiniau’r cyfan yn fyw yn aeddfed fwyn. Ni sylwais erioed o’r blaen ar dynerwch hyfryd lleisiau cantorion India. Bu’r cyfan yn isalaw i fwytai i mi cyn hyn. Bydd angen rhoi mwy o wrandawiad o hyn ymlaen.

Gydag harmoniwm, tabla, telyn (Georgia Ruth), ffidil (a seiniau’r dwyrain yn diferu ohoni), dwy gitâr a lleisiau cynganeddol cyfareddol gwych roedd y cyfanwaith yn trawsnewid y felan nos Sul i fod yn orig ddiddan i godi calon.  Nid canu caneuon o’r naill ddiwylliant a’r llall yn eu tro wnaethpwyd, ond cymysgu caneuon o’r ddau diwylliannol i greu caneuon newydd. Os na chawsoch y cyfle i wrando a gwylio yn fyw fe golloch gyfle. Os y daw’r cyfle i’ch rhan rhyw dro, ewch.

Un awgrym – gan fod Georgia Ruth yn bresennol, trueni na chafwyd cyfle i gael un gân unigol ganddi hi, i ychwanegu at y noson.

Bu’n rhaid prynu twtddisg wrth gwrs ac edrychaf ymlaen i fwynhau y cwlwm tyn hwn ymhellach dros y misoedd ddaw.  Pwy feddyliai y byddwn wedi mwynhau set ddwyieithog cymaint! Melys moes mwy…

Martyn Joseph

Mae’r Saeson yn sôn am ‘guilty pleasures’ ac mae Martyn Joseph yn un o’r rheiny i mi!

Nid yw’n ffitio i mewn i’r ddelwedd o gerddor dwi’n ei hoffi fel rheol, mae’n llawer rhy lân a chywir.  Ond wir i chi, mae Martyn Joseph yn rhoi ias i lawr meingefn ac yn haeddu pob broliant posibl.

Heno, ym Mhontardawe, clywsom y caneuon Swansea, Cardiff Bay, Dic Penderyn, a Proud Valley Boy, ymysg eraill.  Noson arall i’w thrysori yng nghwmni canwr gwerin Cymreig.

Bu cyd-ganu ar adegau ac ambell i chwerthiniad iach.  Diolch Martyn.

Hamddena

Bu diwedd Awst yn gyfnod prysur o hamddena caled.  Anodd yw gorfod mynd i fwynhau!  🙂

Yn ystod y cyfnod hwn bu sawl profiad ac aml i gyfnod hwyliog.  Dyma rai ohonynt.

Bu’r gwyliau yn gyfnod o deithio o Amsterdam i Cologne i Frwsel, Waterloo ac yna Paris.  Yno yn Paris ar y Metro cefais gyfle i fwynhau’r gŵr hwn yn mynd drwy’i bethau.  Mae gen i Ffrangeg safon Lefel A (neu felly oedd hi, ond mae’n gwaethygu gyda diffyg ymarfer), ond cefais drafferth mawr deall hwn.  Cefais wybod bod rapwyr Marseille a Paris yn defnyddio rhyw iaith Greolaidd newydd sydd yn llawn verlan Ffrengig wedi ei gymysgu gydag Arabeg.  Ta waeth am hynny, roedd e’n ysgubol.

Nid rapio’n unig fu hanes y daith hon.  Bu’n rhaid wrth ymweliad â’r Acoustic Music Company yn Brighton i gael mwynhau cwmni ambell i fandolin ryfeddol.  Yn y fan hyn mae 4 wal sydd yn gyffelyb i hon:

Roedd mandolinau gwych o bob math yno.  Y mwyafrif helaeth o gyfandir yr Amerig a’r prisiau yn ddychrynllyd braidd. Cefais y profiad hyfryd o ganu mandolin oedd yn werth dros £17k!  Ac oedd, roedd hi’n swnio’n grêt.  Yno hefyd roedd un fandolin fach hyfryd las gan Rigel (yngenir yn yr un modd a’r enw bachgen Nigel).  Fe’i gwelir yn fan HYN, y fandolin gyntaf ar y ddalen – ac mae’n las!  O Mam Bach!  Sôn am offeryn hyfryd i’w chwarae!  Y sain yn hollol fendigedig a’r offeryn yn teimlo’n iawn ac yn edrych yn wych.  Trueni na fyddai gen i ddwy fil a hanner i’w sbario!

Lle rhyfedd yw’r Acoustic Music Company.  Mae’n go debyg na fyddai’r rhan fwyaf o bobl sy’n cerdded heibio fawr callach ei fod yn bodoli.  Mae gitarau go fendigedig yno hefyd, ond nid oedd amser i wario’n edrych ar y rheiny.

Bu cyfle da am gwrw neu ddau ar fy nheithiau hefyd.  Nid yw enw da y Belgiaid am gwrw yn un gwirion a daeth cyfle i fwynhau sawl math gwahanol gyda fy nghyfaill, Chris sydd yn byw yn Waterloo.  Roedd hwn yn un o’r goreuon:

A chyda’r cwrw daeth platiad o giwbiau o gaws gyda dips mwstard a phupur hallt.  Hyfryd iawn dros ben.  Rhywbeth i gynhesu’r galon.

Ni chefais lyfu fy nghlwyfau’n hir yn ôl yng Nghymru.  Roedd gŵyl gwrw Abertawe dros y penwythnos a bu’n rhaid ymweld â honno gyda hogia ni.  Dean, Paul, a’r Eos.  Mae’n rhaid i mi gyfaddef fy mod yn gyflym ddatblygu blas am gwrw chwerw (chwerw go iawn) gyda hopys cryf.  Mae Cwrw Celt o Gaerffili yn unigryw, blasys a da.  Joio!

Awn yn ôl cyn bo hir at sesinau gwerin yr hydref.  Wyt ti’n barod?

Tŷ Tawe, Abertawe 14 Awst 2015

Bu Gareth Rees a John Davies yn arwain criw i greu bar newydd ar lawr gwaelod Tŷ Tawe ers rhai wythnosau ac er nad yw’n barod go iawn eto, roedd hwn yn gyfle ardderchog i ystyried addasrwydd y lle ar gyfer sesiwn werin.

Gosodwyd bar newydd pren, casgen gwrw tu ôl iddi, silffoedd pren a phren ar hyd y waliau, yn ogystal â haenau newydd o baent i sicrhau awyrgylch mwy werinol tafarn. Yno mae bwrdd dartiau hefyd a chyn bo hir bydd dodrefn newydd hefyd.

I’r awyrgylch newydd arbennig hwn daeth cerddorion i fwynhau a thaflu alawon i’r awyr gan adael iddynt hedfan fry. Daeth criw da ynghyd o gerddorion a gwrandawyr i lenwi’r dafarn. Sara, Geraint, Jacob, John, Caradog, Aneirin, Eos, Nuw, Michal, a minnau. Daeth Eleri Gwilym o’r Sgeti hefyd a chanu cân neu ddwy yn hyfryd, er nad oedd yn arddull draddodiadol werinol efallai.

Yna bu alawon ar aden a chaneuon yn morio’n donnog gyda’r criw cyfan yn ymuno. A chafwyd tawelwch persain ar gyfer canu sych Eos Hirwaun a chanu gwyllt ar adegau eraill.

Roedd y cwrw yn wych, cwrw 3 Cliffs Bay gan Gwmni Bragu Abertawe.

Noson ardderchog. Bydd y dafarn newydd hon yn gaffaeliad! 🙂

Plu a Kizzy Crawford

Prynhawn Sul yn y Sesiwn Fawr yn Nolgellau a chael dadebru tra’n mwynhau lleisiau hamddenol a chaneuon swynol Y Plu yn Nhŷ Siamas.  Roedd y neuadd yn orlawn a rhai’n methu dod i mewn hyd yn oed.

Dwi wrth fy mod gyda Gwilym Bowen Rhys yn ein harwain drwy caneuon ac alawon gwerin, mae’n orchestol yn aml, ac mae’r Bandana yn rocars o fri.  Ond dwi ddim cweit mor hoff o’r Plu.  Ychydig yn rhy ‘neis’ i mi efallai?  Mae’n swnio weithiau fel noson lawen o’r 70au!

Ar y llaw arall roedd Kizzy Crawford yn wirioneddol wych.  Yn dweud y pethau iawn, yn sefyll ac yn edrych yn iawn, yn canu’n wych ac yn llawn hyder rhyfeddol.  Dyma ddawn ar dwf go iawn.  Fe’i gwelais yn canu ddiwethaf ym Merthyr Tydfil mewn rali Cymdeithas yr Iaith, ond yn y ddwy flynedd a fu bu trawsnewid.  “Dwi newydd gyrraedd yn ôl o ganu yn yr Almaen ac roedd hynny’n cŵl, ond ddim mor cŵl a chanu yn Nolgellau heddiw” meddai hi… Dyna sut mae sicrhau cefnogaeth y dorf fawr hon!  Hollwych.

Cribellau’r Mandolin

Daeth yn amser i newid cribellau’r mandolin.  Nid yw hynny’n rhywbeth a wneuthum erioed o’r blaen, ond datblygodd ‘buzz’ ar dant A a dangosodd ychydig o archwilio bod holltau wedi datblygu yn y cribellau.  Mae hynny’n beth hollol naturiol mewn offerynnau hŷn, ond nid yw’n beth arferol mewn offeryn eithaf ifanc fel fy mandolin i, ond bum yn ei chanu’n rheolaidd a bu cryn ddefnydd i dreulio’r metel.

Felly dyma anfon at y crythsaer (luthier) yn yr Amerig a gofyn iddo am gyngor ar sut i newid cribellau.  Dyma oedd ei ateb:

“Quite often frets that are not too worn can be leveled and dressed, which means a luthier who has the correct tools especially a fret file of the right size.  The fret wire should be Stewart MacDonald’s small wire for mandolins.  If the frets need to be replaced, the luthier needs to know about the Teeter method of fretting, which is how they were installed.  I can explain it to you or to the luthier you select.  I would be happy to send the fret wire at no charge.  Sorry not to be of more help, but I am hoping that you can find an appropriate luthier and then I could provide exact information on doing the work.”

Felly roedd gen i waith i’w wneud, sef canfod crythsaer lleol.  Roedd sawl un, ond o esbonio bod angen iddynt wneud y ‘teeter method’ doedd ganddynt ddim llawer o ddiddordeb.  Roedd hynny’n ddull cymhleth a hir o adnewyddu meddent bob yn un.  Ond daeth un i’r fei, sef Richard Meyrick yn y Fenni.  Roedd yn foldon gwneud y gwaith ac yn rhesymol ei bris.

Felly, i ffwrdd a mi i’r Fenni a’r mandolin hoff yn sedd ôl y car.  Roedd gweithdy’r saer yn le hynod a’r arogl pren yn fendigedig.  Yno, roedd gŵr arall yn gweitiho ar fandolin o’r newydd tra roedd Richard wrthi’n adeiladu gitâr.

Rhaid cyfaddef mai profiad anodd ac annifyr oedd ffarwelio â’r mandolin.  Nid oeddwn eisiau ei gadael yno (gyda llaw – benyw yw mandolin i mi, er fy mod yn gwybod mai gwrywaidd yw’r enw) a bu’n rhaid i mi ymddiried yn llwyr yn y saer am wythnos.

Wythnos yn ddiweddarach roedd yr offeryn fel newydd a’r tannau glân newydd (Dr Thomastik) yn caniatau i fy mysedd lithro o nodyn i nodyn.

Bu’n wythnos hir heb y mandolin, gobeithio na fydd angen i mi ei hamddifadu eto am flynyddoedd hir…